Η Σμύρνη μάνα καίγεται: Πριν από 100 χρόνια μπαίνουν στην πόλη οι τσέτες του Κεμάλ [videos]
Σεπτεμβρίου 04, 2022
Εκατό χρόνια πριν, στα μέσα Αυγούστου του 1922, κατέρρευσε το ελληνικό μέτωπο στη γραμμή Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν Καραχισάρ.
Η μικρασιατική εκστρατεία, που ξεκίνησε το 1919 με ενθουσιασμό και την πίστη στην πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας, κατέληξε σε οδυνηρή ήττα για τον ελληνικό στρατό.
Η άτακτη οπισθοχώρηση συνέπεσε με την μαζική φυγή ελληνικών πληθυσμών από το εσωτερικό προς τα παράλια της Μικράς Ασίας, ενώ όσοι Έλληνες δεν εγκατέλειψαν τα χωριά και τις πόλεις τους βρήκαν φριχτό τέλος στα χέρια των Τσετών και των τουρκικών στρατευμάτων ενώ οι άντρες συλλαμβάνονταν και στέλνονταν στα Τάγματα Εργασίας, τα λεγόμενα ”Αμελέ Ταμπουρού” στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, σε μακρές πορείες εξόντωσης.
Η Σμύρνη γέμισε πρόσφυγες από τις γύρω περιοχές οι οποίοι προσπαθούσαν να επιβιβαστούν σε κάποιο πλοίο για να διαφύγουν στην Ελλάδα.
Τα τουρκικά στρατεύματα εισήλθαν στην πόλη στις 27 Αυγούστου και στις 29 Αυγούστου ξεκίνησε η καταστροφή της πόλης από τα Βουρλά.
Μια μεγάλη πυρκαγιά ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία και συνέχισε να καίει τα προάστια της σπουδαίας πόλης της Ιωνίας ενώ Τσέτες και άτακτοι Τούρκοι έσφαζαν, κακοποιούσαν και βασάνιζαν Έλληνες και Αρμένιους κατοίκους.
Η αντίστροφη μέτρηση για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας είχε ξεκινήσει.
Στις 29 Αυγούστου μπήκαν οι πρώτοι Τσέτες στα Βουρλά, μαζί με τον εκπρόσωπο του Κεμάλ Ατατούρκ. Όλοι διπλομανταλώθηκαν στα σπίτια τους, απ’ όπου είδαν τις ουρανομήκεις φλόγες πάνω από τη Σμύρνη. Η φωτιά, μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου, κατασπάραξε 65 γειτονιές, 46 εκκλησίες, 55.000 σπίτια και 5.000 μαγαζιά.
«Στα Βουρλά το κακό ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου. Μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια μας και μας έβαλαν φωτιά. Αργότερα μας είπαν ότι ήταν αντάρτες και μετά ήρθε ο τακτικός στρατός και μας μάζεψε. Μας έπιασαν όλους μαζί, τον πατέρα μου τον έσφαξαν, τον αδερφό μου τον έκαψαν, τους νέους τους μάζεψαν και τους πήραν στην Ανατολή. Όταν φύγαμε ήταν 16 Σεπτεμβρίου.
»Το ποιος φταίει θα το πω με ένα στίχο από το ποίημα “Της Καταστροφής”: “Δε νίκησαν την Ελλάδα οι Τούρκοι. Δεν μπορούσαν. Μα δεν ήταν κι άνθρωποι. Την Ελλάδα νίκησαν, αδόξως, διχασμός, Λεβαντίνοι κι Ευρώπη”. Ο Βενιζέλος έκανε τη μεγαλύτερη καταστροφή. Μέσα στη φλόγα του πολέμου, έπρεπε να γίνουν εκλογές στην Ελλάδα;».
Το απόσπασμα ανήκει στη Φιλιώ Χαϊδεμένου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Αναστασία Παρετζόγλου για το βιβλίο “Η Ελλάδα είναι Γυναίκα” (εκδ. Λιβάνη). Η Φιλιώ Χαϊδεμένου, Μικρασιάτισσα πρόσφυγας και ιδρύτρια του Λαογραφικού Μικρασιατικού Μουσείου που βρίσκεται στο Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας, μας μετέφερε τις φρικαλεότητες που έζησαν οι μη μουσουλμάνοι από τους άτακτους τσέτες (κυρίως κουρδικής καταγωγής) και τον τουρκικό στρατό.
ΙΩΝΙΚΟΝ
Γιατί τα σπάσαμε τα’ αγάλματά των, γιατί τους διώξαμε απ’ τους ναούς των, διόλου δεν πέθαναν γι’ αυτό οι θεοί. Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη, σένα η ψυχές των ενθυμούνται ακόμη. Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ’ την ζωή των και κάποτ’ αιθέρια εφηβική μορφή, αόριστη, με διάβα γρήγορο, επάνω από τους λόφους σου περνά.
